کد مطلب:26561 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:27

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

مي خواهم بدانم كه چرا از ام كلثوم فرزند علي و فاطمه، در روايات و كتاب هاي ديني سخني گفته نشده است؟ توضيحاتي در اين باره بدهيد.

مورّخان و سيره نگاران در تعداد فرزندان امام علي(ع) اختلاف نظر دارند. برخي فرزندان او را 26،[1] و بعضي 27 و برخي 33 نفر ذكر كرده اند.[2] اختلاف نظر دربارة تعداد فرزندان امام علي(ع) از يك سو و تشابه اسامي و القاب آن ها از سوي ديگر موجب شده كه برخي از فرزندان امام شهرت چنداني نداشته و از آن ها كم تر سخن به ميان آيد. از سوي ديگر شهرت و موقعيت فرزندان امام منوط بر آن است كه مادرش فاطمه زهرا(س) باشد. برخي از فرزندان امام مانند امام حسن(ع) و امام حسين(ع) به دليل اين كه پدرشان امام علي(ع) و مادرشان فاطمة زهرا(س) هستند و خود امام معصوم مي باشند و سخت مورد علاقة پيامبر اكرم بوده اند و از اصحاب كسا مي باشند، جايگاه بس بلندي دارند، ولي برخي از فرزندان امام كه مادرشان فاطمه زهرا(س) نبوده، معروف نمي باشند، مانند عبدالله كه از وي كم تر سخن گفته شده، و مادر او ليلي بنت مسعود است.

مشهور آن است كه ام كلثوم دومين دختر علي(ع) است كه مادرش فاطمه زهرا(س) است. در اين كه علي(ع) از فاطمه صاحب دو دختر بوده است، بين مورّخان و تذكره نويسان اختلافي ديده نمي شود.[3] شايد ام كلثوم بنابر عقيدة برخي مورخان با عمر ازدواج نمود.[4] ام كلثوم پس از سال هشتم متولد شده و سال هفدهم با عمر بن خطاب ازدواج كرد[5] و قبل از حادثة كربلا وفات نمود.[6]

برخي از مورخان دختري به نام ام كلثوم از امام علي(ع) ياد نموده اند كه مادر او

ام سعيد يا ام سعد، دختر عروه بن مسعود است[7] كه از او به عنوان ام كلثوم صغري ياد مي شود.

به حضرت زينب(س) و ديگر دختران امام علي(ع) نيز ام كلثوم گفته مي شود؛ از اين رو بايد ديد كدام ام كلثوم مقصود است؟ اگر ام كلثوم حضرت زينب(س) باشد، كه او شهرت داشته و در منابع تاريخي و متون ديني از وي زياد ياد شده است.

مضافا‍ً بر اين كه حضور زينب در كربلا و نقش آفريني او در حماسة جاودانة عاشورا بر شهرت و قهرماني او صد چندان افزوده است و همواره ياد و خاطرة او در تاريخ جاوادنه است.

خطبه هاي آتشين او در كوفه[8] و شام[9] موجب شهرت بيشتر او شده هر گاه ياد از قيام امام حسين(ع) شود، از قهرماني و فداكاري او نيز ياد مي شود. شهرت حضرت زينب(س) هم به دليل حضور او در صحنة كربلا است و هم از آن رو كه مادرش فاطمه زهرا(س) است. اگر مقصود از ام كلثوم همان باشد كه به ازدواج عمر در آمد و در صحنة كربلا حضور نداشت، به همين جهت معروف نيست، ولي خطبه هايي از

ام كلثوم در تاريخ آمده است، كه به گونة نسبي معروف است. هم در كوفه خطبه خوانده و هم در مدينه، از اين رو حضور ايشان در كربلا قوّت بيشتري دارد.

صاحبان انديشه و دانشمندان دربارة امام حسين(ع) صدها كتاب و مقاله... نوشته و از او به عنوان قهرمان تاريخ ياد كرده اند، ولي دربارة برخي فرزندان امام علي(ع) سخن نگفته و يا كم تر سخن گفته اند.

برخي مورخان مانند محسن امين احتمال داده اند كه امام علي(ع) سه و يا چهار دختر داشته كه نام و يا كنية آن ها ام كلثوم است.[10]

آن عده از فرزندان امام علي(ع) كه اسم و كنية آن ها دقيقاً مشخص نيست، هم چنين تعداد آن ها روشن نيست، نبايد انتظار داشت كه آن ها مانند فرزنداني باشند كه وضعيت آن ها مشخص است و در تاريخ تأثير گذار و نقش آفرين بوده اند.

[1] ارشاد مفيد، ص 355.

[2] اعيان الشيعه، ص 12.

[3] جعفر شهيدي، زندگاني حضرت فاطمه(س)، ص 262.

[4] همان.

[5] همان.

[6] مصطفي دشتي، معارف و معاريف، ج 2، ص 437.

[7] اعيان الشيعه، ج 2، ص 12.

[8] بحارالانوار، ج 45، ص 108، 109.

[9] مقتل الحسين، مقدم، ص 464.

[10] اعيان الشيعه، ج 5، ص 335.